یگان ویژه نیروی انتظامی، یکی از رسته‌های پلیس است که در سال 1370 به‌منظور کنترل اجتماعات شکل گرفت، واحدهای مختلفی اعم از "نوپو"، رهایی گروگان، "اسواران" (اسب‌سواران یگان ویژه) و اخیراً یگان زنان، در یگان ویژه نیروی انتظامی مشغول خدمت هستند.
سردار حسن کرمی از سال 1391 فرماندهی یگانهای ویژه نیروی انتظامی را به‌عهده دارد؛ وی پیش از سال حضور در یگان ویژه پلیس، فرمانده انتظامی استان اصفهان بود.
شاید عمده مردم بر این باور باشند که یگانهای ویژه نیروی انتظامی فقط در زمان ناآرامی‌ها و اغتشاشات وارد عمل می‌شوند در صورتی که گستره فعالیتهای نیروهای یگانهای ویژه نیروی انتظامی بسیار وسیع است؛ درباره فعالیتهای یگان ویژه قدری توضیح دهید.
شهربانی، ژاندارمری و کمیته‌های انقلاب، بعد از انقلاب وجود داشتند و کار انتظامی انجام می‌دادند اما در سال 1370، این نهادها با هم ادغام شدند و نیروی انتظامی فعلی به وجود آمد. در آن زمان، یگانهای ویژه نیروی انتظامی عمدتاً به‌منظور کنترل اجتماعات شکل گرفت، یعنی اگر اعتراضی شکل گرفت، این واحد بتواند با نشان دادن عکس‌العمل، اعتراض شکل‌گرفته را کنترل کند.
اکنون یگان ویژه نیروی انتظامی پنج مأموریت کنترل اجتماعات یا بحرانهای اجتماعی، مقابله با عملیاتهای تروریستی داخل کشور به‌صورت محدود و رهایی گروگان، عملیات دفاع شهری، عملیات مردم‌یاری و پشتیبانی از فرماندهی انتظامی استانها و پلیسهای تخصصی نیروی انتظامی را به‌عهده دارد.
در وهله نخست، آموزشهای عمده واحدهای یگان ویژه به‌منظور کنترل اجتماعات یا بحرانهای اجتماعی صورت می‌گیرد، در بحث مقابله با عملیاتهای تروریستی، اگر این موضوع در حد محدود باشد به‌عهده ماست اما اگر از حالت انتظامی خارج شود، به‌عهده سپاه خواهد بود که در این رابطه تیپ "نوپو" متشکل از واحدهای ویژه و تیراندازهای زبده تشکیل شده است. در مأموریت سوم اگر درگیری داخل شهر روی دهد یا عملیات محدودی صورت گیرد، ورود به موضوع به‌عهده یگانهای ویژه پلیس است و نیروهای ما باید عملیات دفاع شهری را نیز آموزش ببینند.
درباره عملیات مردم‌یاری، در زمانهایی که مأموریت نداریم و با فرصتهای به‌وجودآمده از توانمندی‌های یگان ویژه برای عملیات مردم‌یاری استفاده می‌کنیم.
آموزشها و تجهیزات ما باید متناسب با مأموریتهای مذکور باشد، یعنی واحدهای ما باید نحوه اجرای این مأموریتها را فراگیرند و تجهیزات متناسب را داشته باشند، به‌طور مثال در هر کدام از مأموریتهای دفاع شهری، مقابله با تیمهای تروریستی یا رهایی گروگان، عملیات مردم‌یاری و مقابله با آشوبها تجهیزات خاص خود آن مأموریت را نیاز داریم. ما در کشور تنها واحدی هستیم که در مأموریت خودمان از سرباز استفاده نمی‌کنیم و از کادری استفاده می‌کنیم که خودمان آنها را در یگان ویژه جذب می‌کنیم.
نیروهای خود را در زمان جذب از لحاظ مختلف مانند اعتقادی، انقلابی، وضعیت بدنی، قدرت جسمانی و روانی بررسی می‌کنیم لذا نیروهای یگان ویژه باید روحیه و شجاعت داشته باشند و با انگیزه و اعتقاد بالا وارد مجموعه یگان ویژه شوند، به‌طور مثال در حوزه آموزش، هر نیروی یگان ویژه پس از موفقیت در گزینش، یک سال آموزش مقدماتی را می‌گذرانند و پس از فارغ‌التحصیلی باید پنج سال در تهران، آموزشهای مهارتی، تخصصی و تکمیلی را بگذرانند.
این نیروها در این پنج سال کاملاً پخته‌تر می‌شوند و نسبت به کارشان مهارت پیدا میکنند، مرتب از نظر قوای جسمانی روی این نیروها کار می‌شود زیرا به‌طور مثال زمانی پیش می‌آید که با تجهیزات ضدشورش باید بیش از 10 ساعت فعالیت داشته باشند. ما معتقدیم افرادی که از نظر جسمانی قوی باشند، آستانه تحمل بالایی نیز دارند، زود عصبانی نمی‌شوند و زود از تجهیزات استفاده نمی‌کنند.
نیروهای یگان ویژه در صورت اینکه مأموریت خاصی به آنها محول نشده باشد، در هر روز ابتدا 90 دقیقه ورزش صبحگاهی دارند، سپس در دو کلاس تخصصی حضور پیدا میکنند و بعدازظهر نیز یک کلاس تخصصی دیگر در رشته‌های رزمی دارند، در اثنای این فعالیتها، نیروهای یگان ویژه به اردوهای صحرایی می‌روند و مأموریت خود را در شرایط سخت نیز دنبال میکنند، به‌طور مثال پیاده‌روی شبانه و طولانی‌مدت تا 45 کیلومتر می‌گذرانند.
اصطلاحی در یگان ویژه داریم، این سؤال را مطرح می‌کنیم که "چرا می‌خواهیم قوی شویم؟" و پاسخ این است که ابتدا آسیب نبینیم و دوم آسیب نزنیم، زیرا در تجمعات، افرادی که تجمع شکل داده‌اند، درخواستی دارند، نمی‌خواهیم به آنها آسیب بزنیم و هدفمان این است که با کمترین آسیب صحنه را جمع کنیم.
مأموریتهای ما در این چند سال محدود و به‌ندرت بوده است اما هرگز نباید فکر کنیم که دشمنان نمی‌خواستند کاری در کشور انجام دهد، به‌طور مثال چند مأموریت سنگین ما در این چند سال مربوط به سال 96 و 98 بود، ناآرامی‌های سال 96، موضوع جدیدی بود که با آن مواجه می‌شدیم که خوشبختانه در دو هفته جمع شد، ناآرامی‌های سال 98 نیز با وجود گستره زیادتر از ناآرامی‌های سال 96، دو روز طول کشید، شاید در برخی شهرها مانند تهران، شیراز و اصفهان در سال 98، در بیش از 150 نقطه درگیری وجود داشت.
البته در سال 97، اعتراضات بعد از سقوط هواپیمای اوکراینی و تنش آبی خوزستان نیز مأموریتهایی داشتیم، دشمن واقعاً در این ناآرامی‌ها فعالیت داشت، دشمن افرادی را در کشور دارد که روی آنها سرمایه‌گذاری کرده است، آنها در صورت بروز یک اتفاق و تجمع، صحنه را به هم می‌ریزند و حرف حق مردم نیز فدای این افراد می‌شود که نمی‌خواهند صدای مردم شنیده شود.
آیا به نیروهای یگان ویژه این آموزش داده می‌شود که در صورت بروز یک تجمع و ناآرامی بتوانند صف مردم را از آشوبگران جدا کنند؟
ما یک قدرت بازدارندگی برای خود تعریف کردیم؛ هرقدر یگانهای ویژه سرعت عمل بالا و قدرت جابه‌جایی بیشتری داشته و از توانمندی بیشتری برخورد باشند و در نقاط مختلف کشور که احتمال وجود کانونهای شورشی است، به‌سرعت مستقر شوند، این خود نوعی بازدارندگی است، در سالهای گذشته نیز از این دست بازدارندگی‌ها صورت گرفته است، در همین انتخابات ریاست‌جمهوری، برنامه‌های زیادی داشتند و در فضای مجازی کار زیادی کردند که صحنه‌های آرام را تبدیل به اعتراضات کنند اما اقدامات بازدارنده یگان ویژه پلیس منجر به این شد که اتفاقی روی ندهد.
ما در آموزشها، دانش نیروها را ارتقا می‌دهیم، تنها به قدرت جسمانی آنها متمرکز نیستیم و به آموزشهای علمی ـ بصیرتی آنها نیز می‌پردازیم، آستانه تحمل نیروها را بالا می‌بریم و کنترل خشم را به آنها آموزش می‌دهیم.
نیروهای یگان ویژه باید بتوانند در صحنه‌های اعتراضات، کار روان‌شناختی جمعیت را نیز انجام دهند، نیروهای یگان ویژه باید ترکیب جمعیت را در اعتراضات مختلف، شناسایی کنند، یعنی جمعیت‌شناختی را نیز به نیروها آموزش می‌دهیم، به‌طور مثال می‌گوییم برای کنترل دانشجو، اصناف یا بازاری‌ها چه اقداماتی باید صورت دهند.
ابزارهای مورد استفاده یگان ویژه، مکمل بخش نخست هستند، به‌طور مثال اکنون تمام یگانهای ما از سیستمهای صوتی بسیار قوی استفاده میکنند که "صور" نام دارند و اسم آنها از اسم "صور اسرافیل" اقتباس شده است، این سیستم صوتی صدای ما را می‌تواند با برد یک کیلومتر و شعاع 500 متر به جمعیت برساند.
صدا یکی از ابزارهای پلیس و تجهیز برای ماست، صدای ما زمانی که اخطار می‌دهیم و صحبت می‌کنیم، باید به گوش جمعیت برسد، صور با خودرو در اختیار نیروهای ماست و گفته‌ایم در صورت عدم استفاده از خودرو، از سیستم صوت دستی استفاده کنند.
اکنون در اعتراضات اجتماعی تنها نگاه پلیسی وجود دارد درحالی که سیستم مربوطه گفت‌وگو نمی‌کند، ما نیز در وهله نخست در زمان حضور در اعتراضات، گفت‌وگو را انتخاب کردیم، به ما خرده می‌گیرند که "چرا با جمعیت معترض گفت‌وگو می‌کنید و برخورد نمی‌کنید؟"، می‌گوییم حضرت امیر(ع) در جنگ نهروان چه‌کار کردند، 12هزار نفر مقابل حضرت امیر(ع) صف‌آرایی کرده بودند که حضرت امیر(ع) با گفت‌وگو هشت‌هزار نفر آنها را جدا کرد. امام حسین(ع) در صحنه عاشورا در بحبوحه جنگ، چند خطابه خواندند؟ چرا ما با مردم حرف نزنیم؟ آنها هموطنان ما هستند و ضدانقلاب نیستند، به موضوعی معترض هستند که به‌نظر آنها حق است لذا باید آنها را کنترل کنیم و نمی‌توانیم سرکوب کنیم آن‌قدر به نیروها می‌گوییم "شما باید تذکر و اخطار دهید که جمعیت معترض خسته شود".
نیروهای یگان‌ویژه در اعتراضات چگونه وارد عمل می‌شوند؟ آستانه تحمل نیروهای یگان ویژه چه میزان است؟
آستانه تحمل نیروهای ما بالا است، بعضاً در اعتراضات برخی از جمعیت معترض به مأموران یگان ویژه توهین یا سنگ‌پرانی میکنند، در بسیاری از موارد فرماندهان ما وارد جمعیت معترض شده و با آنها صحبت میکنند، به طور مثال در آبان 98، فرماندهان ما وارد جمعیت معترض شدند، این کار برای نیروی ما بسیار خطرناک بود، زیرا جمعیت معترض عصبانی بودند.
برای شناسایی افرادی که در تجمعات قصد خرابکاری دارند، از امکانات فنی استفاده و آنها را شناسایی می‌کنیم، این افراد را تحت رصد قرار می‌دهیم و در صحنه یا در مکان دیگر بازداشت می‌کنیم، در اعترضات احتمال دارد، افرادی که محرک جمعیت معترض هستند، به نیروهای ما حمله‌ور شوند کما اینکه در آبان 98، 6 نفر از نیروهای ما که داخل جمعیت معترض رفته و قصد صحبت با آنها را داشتند، توسط افراد نفوذی با ضربات چاقو مجروح شدند.
در هیچ کدام از پلیسهای دنیا حتی پلیس کشورهای اسلامی، از این ادبیات استفاده نمی‌شود و این مفاهیم را نمی‌دانند، آنها می‌گوید پلیس ضد اغتشاش باید به سرعت وارد عمل شده و جمعیت را متفرق کند اما ما می‌گوییم اینگونه نیست، ما هوشمندانه عمل می‌کنیم یعنی فرمانده ما در میدان تشخیص می‌دهد که در اعتراضات از چه ابزاری استفاده کند و به این پی می‌برد که آیا زمان گفت‌وگو، زمان بازداشت عوامل محرک، اخطار دادن، استفاده از آب‌پاش یا پینت‌بال است.
ما هیچ سلاح جنگی به صحنه اجتماعات نمی‌بریم، تمام تجهیزات ما غیرکشنده است، به طور مثال از آب‌پاش، پِینت‌بال و وینچستر استفاده می‌کنیم، برای سلاح وینچستر سه گلوله پلاستیکی نرم، سخت و فلزی تعریف کردیم، گلوله وینچستر فلزی نیز اثر بسیار سطحی بر جسم می‌گذارد.
فرمانده در میدان تشخیص می‌دهد از چه ابزار و تاکتیکی استفاده کند که اسم این کار را الگوی هوشمندانه گذاشتیم که مختص کشور ما است، روی این الگو کار و مبانی برای آن تعریف شده و ماحصل کار 10 ساله است.
در سال 1400 مدعی هستیم که متخصص‌ترین پلیس در سطح منطقه در کنترل اجتماعات هستیم، به طور مثال سه میلیون و 700 هزار نفر در ایام اربعین حسینی (ع) با کمترین تنش از گیت نهایی یگان ویژه عبور کردند یا اینکه جمعیت 100 هزار نفری را در ورزشگاه‌ها کنترل کردیم.
در ناآرامی‌های سال 96، همزمان در 77 نقطه درگیر بودیم، در آن زمان، نفوذی‌ها کار زیادی انجام داده، منافقان و سلطنت‌طلبها، آسیب زیادی وارد کرده و هر جا می‌رسیدند، تخریب می‌کردند، برخی از درگیری‌ها نیز شاید تا 12 ساعت طول می‌کشید که بتوانیم صحنه را کنترل کنیم و آسیب کمتری وارد شود، ناآرامی‌های سال 98 نیز سخت‌تر از ناآرامی‌های سال 96 بود.
ما روی موتورسواران یگان ویژه حساب ویژه‌ای باز می‌کنیم و قدرت تحرک یگانهای ویژه ما روی موتورسواران است، یک گروهان کامل موتورسوار در هر گردان وجود دارد، گردانهای ذخیره نیز داریم که اگر نیاز به تحرک بیشتر شد، پیاده‌ها را نیز موتورسوار می‌کنیم. در آبان ماه 98، هر موتوسوار ما در شهرهایی مانند تهران، شیراز و اصفهان بعضاً تا 270 کیلومتر در یک شبانه‌روز مسیر طی کردند، یعنی یک نقطه درگیری داشتند و پس از آن به نقطه دیگری می‌رفتند و این کار بسیار سختی است.
موضوعات مذکور مختص یگانهای ویژه در جمهوری اسلامی ایران است که با این ادبیات، رویکردها و مفاهیم، اجتماعات را کنترل می‌کند البته ما نباید کشورمان را با دیگر کشورها مقایسه کنیم، به طور مثال در کشوری مانند امریکا و فرانسه اعتراضات روی می‌دهد، دیگر کشورها اعتراضات را محکوم کرده و به نوعی دولت را برای جمع کردن اعتراضات کمک میکنند اما اگر در کشور ما یک اعتراض جزئی روی دهد، کل دنیا به دنبال تحریک بیشتر مردم و برجسته کردن نقطه ضعفها است.
از نظر روانی، فضای بین‌المللی و رسانه‌ای به ما فشار زیادی می‌آوردند، عده‌ای خوش‌گذران نیز که ثروت مردم را به غارت بردند، در آن سوی آبها و در رسانه‌های مانند ایران اینترنشنال، با پول این ملت تبلیغ کرده و خود را حامی مردم می‌دانند، بارها گفتیم اگر این افراد جرأت دارند، خودشان داخل کشور بیایند، نمی‌شود که در جای نرم و گرم خوابید و به مردم آن هم مستضعفها گفت به مبارزه بپردازید.
منافقان و سلطنت‌طلبها تحریک زیادی انجام داده و نمی‌گذارند حرف مردم شنیده شود، به طور مثال در تنش آبی خوزستان، واقعاً باید از مردم این استان تشکر کنیم، مردم اصلاً در آنجا درگیری با ما نداشتند، حرف قانونی خودشان را می‌زدند، می‌گفتند در استان پرآبی زندگی می‌کنیم و آب و شغل نیاز داریم. تا دو روز نخست، مردم در بسیاری از نقاط خوزستان مانند شادگان و سوسنگرد حرفهای خود را می‌زدند اما از روز سوم به بعد گروهکها یعنی ضد انقلابها وارد عمل شده، از احساسات مردم سوءاستفاده و اعتراضات آرام مردم را تبدیل به خشونت کرده و به ضرر مردم کار کردند.
ما در آنجا با عشایر جلسه گذاشتیم که عمدتاً رزمنده و جانباز و از خانواده‌های ولایی بودند، یکی از عشایر سادات در یک جسله به من گفت که قصد داشتند دولت حرفشان را بشنود که این کار انجام و تمام شد، به محض اینکه گروهکها خواستند خشونت را وارد اعتراضاتِ آرام کنند، عشایر، شیوخ و عامه مردم کنار کشیدند و ما نیز صحنه را کنترل کردیم.
در برخی از نقاط نیز تیراندازی‌ها و خشونتهایی صورت گرفت اما نیروهای ما با تدبیر و حوصله کنترل لازم را انجام دادند، منظور این است که شعله‌ور شدن و تحریک اعتراضات مردمی، توسط افرادی که آن سوی آبها نشسته‌اند، به ضرر مردم کار است ما نیز نمی‌توانیم صحنه اعتراضات با خشونت همراه شود، یگانهای ما برای این ایجاد شدند که جلوی خشونت و تخریب را بگیرند، اگر کسی قصد تخریب و خشونت را داشته باشد، با قدرت جلوی او را می‌گیریم و ایستادگی می‌کنیم اما دشمنان نمی‌گذارند مردم حرفشان را بزنند و از سوی مدعی‌اند که مدافع مردم هستند.
مدتی قبل یگان زنان را در یگانهای ویژه راه‌اندازی کردید، راه‌اندازی یگان زنان در یگان ویژه پلیس چه ضرورتی داشت، قرار است یگان زنان یگان ویژه نیروی انتظامی چه اقدامات و فعالیتهایی برعهده دارد؟ آیا در صورت بروز یک ناآرامی از این افراد استفاده خواهید کرد؟
تمام پلیسهای دنیا از پلیس زن استفاده میکنند، در کشور ما نیز در تمام پلیسها اعم از آگاهی و فتا از پلیس زن استفاده می‌شود اما در یگان ویژه، تا به حال یگان زنان راه‌اندازی نشده بود، در ناآرامی‌های سال 96 به بعد بعضاً با برخی زنانی مواجه شدیم که توسط معاندان تحریک شده و با نیت خاصی وارد میدان می‌شدند البته این افراد از عامه بانوانِ معترض جدا هستند.
اما زنانی هستند که بر اساس تحریک ضد انقلاب در تجمعات حاضر شده یا واقعاً وابستگی به گروهک خاصی داشتند لذا این موارد، واحدهای ما را در صحنه‌های اعتراضات اذیت می‌کردند، ما نیز به لحاظ محدودیتهای شرعی، نمی‌توانستیم اقداماتمان را به درستی انجام دهیم، این افراد را به این نقطه ضعف پی برده بودند و زنان آموزش‌دیده وابسته خود را ساماندهی می‌کردند.
از 96 به بعد به فکر راه‌اندازی یگان زنان در یگان ویژه پلیس افتادیم که هم در نیروی انتظامی و هم در ستاد کل نیروهای مسلح با این کار موافقت شد، اکنون نیز این یگان در 9 استان فعال و عملیاتی است، یعنی می‌تواند در کنار واحدهای کنترل اجتماعات و واحدهای ضد اغتشاش، مأموریت انجام دهد.
تعداد قابل توجهی از این نیروها نیز اکنون در دانشگاه پلیس در حال آموزش هستند و تقریباً تا آخر سال آموزش آنها به اتمام رسیده و به ما می‌پیوندند، فعلاً نیز در تهران، دو گردان از نیروهای زن در یگان ویژه پیش‌بینی کردیم، در هر کدام از استانهای بزرگ، پیش‌بینی داشتیم یک گردان فعالیت داشته باشد. این نیروها، برای شناسایی، کار اطلاعاتی، بازداشت متهمان، بازجویی و انتقال متهمان زن در کنار واحدهای عملیاتی ما قرار می‌گیرند، کار اینها در همین حد است و اینگونه نیست که با تجهیزاتی همچون سپر و باتوم در درگیرها حضور پیدا کنند.
البته جای ذکر است که در بسیاری از عملیاتهای مردم‌یاری، مانند اربعین حسینی (ع)، امدادرسانی در زمانهای حوادثی مانند سیل و زلزله و حتی طرح واکسیناسیون از این افراد استفاده می‌کنیم، صرفاً اینگونه نیست که از این نیروها در مأموریت ضد اغتشاش از این افراد استفاده شود.
تقریباً یک سال گذشته بود که یگان ویژه نیروی انتظامی نیز در بحث برخورد با اوباش نیز وارد عمل شد، آیا مأموریت برخورد با اوباش توسط یگان ویژه همچنان ادامه خواهد داشت؟
ما مأموریت مستقیم و مستقل در این رابطه نداریم، این در حوزه کاری فرمانده انتظامی استانها است که آنها نیز ابزار لازم اعم از کلانتری‌ها و یگان امداد را برای این کار دارند، هر موقع کار از عهده انتظامی خارج شد، ما وارد عمل می‌شویم و اگر در جایی سایر پلیسها نیاز به کمک داشتند، ما وارد عمل می‌شویم تا به این لحظه نیز، واحدهای انتظامی و یگانهای امداد از عهده برخورد با اوباش برآمده‌اند، در مراحل نخست ما در بحث روانی چند مرحله وارد عمل شدیم اما مستقلاً در این رابطه مأموریتی انجام ندادیم.
ما دسته‌های "مغیرات" در یگان ویژه نیروی انتظامی داریم، این دسته‌ها در هر گردانی پیش‌بینی شدند که کارش در تمام صحنه‌ها مخصوصاً برخوردار با اینگونه جرائم خشن است.
نیروهای مغیرات از زبده‌ترین افراد هر گردان هستند، آموزشهای رزمی را دیدند، با سرعت عمل و قدرت تحرک بالا اقدامات خود را انجام می‌دهد، در بحث جمع‌آوری اوباش در دو، سه نقطه وارد عمل شدند، این نیروها نیز آمادگی دارند اما همانگونه که گفتم در بحث برخورد با اوباش کار به آن سطح نرسیده که ما وارد عمل شویم.
نظرات
ارسال یک نظر